Cedar Gallery
Engels
Anno 2007 zijn (en worden) er wereldwijd veel bossen gekapt, voor diverse doeleinden. Soms met desastreuze gevolgen. Sinds mensenheugenis heeft de boom echter een belangrijke rol gespeeld in het dagelijks leven van de mens.
Onze voorouders
vereerden bomen. Voor hen waren het niet zomaar objecten in een
landschap, maar levende wezens met soms een sterke positieve kracht. Er
speelde zich dan ook van alles af in de nabije omgeving van bomen. Er
werd bijvoorbeeld recht gesproken onder een boom en zieken werden (onder
invloed van en) in de nabijheid van bomen genezen. Sommige bomen waren
heilig. Niemand zou het in zijn hoofd (moeten) halen om deze te
beschadigen, laat staan te kappen.
Bomen spelen een belangrijke rol in de mythologie van diverse culturen.
Sinds de oertijd was het lot van de mens verbonden met bomen.
Een man die
vijfhonderd jaar geleden in Zuid-Frankrijk leefde en Michel de
Nostredame heette, is later bekend geworden als Nostradamus. Hij was
ziener, geneesheer, kruidkundige en maker van schoonheidsmiddelen en
confiture. Hij kwam aan de Europese hoven waar men in hem soms een soort
heks zag, soms ‘de stem Gods’. Nostradamus zei: ‘Ieder mens is met
een boom verwant. Slechts in verbinding met zijn boom kan hij gelukkig
zijn.’
Volgens een oude volkswijsheid moet een mens drie dingen doen in zijn leven.
- een huis bouwen
- een kind op de wereld zetten
- een boom planten
Aly Wagenvoorde
Delden, 2007
De magie van bomen
-
Een verhaal over Osiris
-
Loflied voor mijn Samoe'oe
- fragment 'De
ringen van Saturnus' -
tuinen en kunst(enaars)
-
Schorshuiden (Annie Proulx)
In Germaanse, Keltische, Indiase en Indiaanse scheppingsmythologieën wordt beschreven dat de goden mensen schiepen uit bomen.
In de Germaanse mythologie waren het bijvoorbeeld twee bomen die de adem van de goden ontvingen. Bomen werden zo de eerste mensen, Askur en Embla.
In het Germaanse epos
Edda wordt over de wereldboom
Yggdrasill verteld,waarvan de kroon het hele universum droeg.
De Romeinse dichter
Vergilius verhaalt in zijn epos Aeneïs over eikenbossen waarin
mensen woonden die uit bomen waren ontstaan. De Griekse dichter
Hesiodius beschrijft hoe de oppergod Zeus het derde mensengeslacht uit
essen schiep.
In Griekenland
groeide de Eik van Dodona, gehoed door drie priesteressen
die in het ruisen van de bladeren de stem van de godin meenden te horen.
Yggdrasill
In de bossen voelden onze voorouders de nabijheid van de goden. Zonder tempels, moskeeën of kerken vereerden ze de goden daar, waar zij hun aanwezigheid het meest voelden: onder de bomen.
De Indianenstam van
de Algonkin geloofde af te stammen van de pijl die de schepper in de es
schoot.
In het oude India vereerde men de
vijgenboom.
Tussen zijn bladeren verstopte zich een naakte godin.
Voor de Chinezen was
de plek ‘kien-mou’
het middelpunt van het universum. Kien-mou betekent ‘rechtop staand
hout’. Kien-mou is de boom van de vernieuwing.
Bij boeddhisten neemt de boom een belangrijke plaats in.
Sommige bomen in Thailand zijn mooi versierd met vlaggetjes. Vaak staat
de boom in een tempel. De mensen gaan er naar toe om net als Boeddha na
te denken. Deze bomen heten bodhi-bomen en zijn voor boeddhisten
heel speciaal.
Prins Siddharta was grootgebracht in een paradijselijk paleis. In dat
paleis was alles mooi, niemand was er ziek of oud. Niemand mocht praten
over droevige dingen. Zelfs bloemen die waren uitgebloeid werden snel
afgeknipt. Toen Siddharta nieuwsgierig werd naar hoe de wereld er buiten
het paleis uitzag, liet de koning alles wat lelijk of ziek was van
tevoren uit de stad weghalen. Dat mocht Siddharta niet zien.
Toch zag Siddharta op zijn eerste reis naar de stad een oude man, op de
tweede een zieke en op de derde reis een lijk. Siddharta schrok hier
ontzettend van. Zeker toen hij hoorde dat iedereen ouder werd, ziek kon
worden en dood zou gaan Hij ging naar het woud.
Siddharta nam plaats onder een mooie grote bodhi-boom en bleef daar
zitten, met gekruiste benen en zijn handen in zijn schoot.
Zo ontdekte Siddharta het échte leven. Hij wist hoe hij het lijden van
alle levende wezens kon stoppen. Zijn ideeën waren zo bijzonder dat hij
vanaf toen ‘Boeddha’ werd genoemd. Boeddha betekent ‘wakker zijn’ of ‘de
ontwaakte’.
De bodhi-boom waar Boeddha onder zat bestaat nog steeds. Je kunt hem
bezoeken in Bodh-Gaya in India. In Thailand zijn een heleboel tempels
gebouwd met daarin versierde bodhi-bomen en mooie boeddhabeelden. Als de
boeddhisten de bodhi-boom en de boeddhabeelden bezoeken denken ze aan
wat Boeddha ze heeft geleerd. Om Boeddha te bedanken nemen ze meestal
wat bloemen of fruit mee.
In
de Bijbel staat dat Abraham bij de Heilige Eik te Mamre tot God bad.
De gezagsdragers van het Concilie te Arles in 314 vonden de boomverering
een slechte zaak. Zij eisten van de mensen dat ze zouden stoppen met de
‘godslasterlijke boomcultus’. Zo werd er begonnen met de vernietiging
van heilige bossen.
- - - - - - - - - - - - - - - naar boven - - - - - - - - - - - - - - -
Claude Monet - Jeanne Marguerite Lecadre in the garden
Oscar-Claude Monet (1840-1926)
Van Monet is bekend dat hij veel tijd in zijn tuin doorbracht. Monet en
Pissarro verbleven allebei tijdelijk in Engeland vanwege de
Frans-Pruisische oorlog (1870-1871). Met name Monet raakte hier
gefascineerd door de Engelse parken, vooral door Green Park en Hampton
Court. Deze plekken zijn dan ook vaak het onderwerp van zijn
schilderijen; impressionistische ‘parkscapes’.
Steeds als hij een huis kocht, legde hij er een tuin aan. De eerste in
Argenteuil in de jaren 1870 was voornamelijk een boomgaard met heel veel
bloemen.
Later, in Giverny, had hij veel grond, bijna twee hectare, en kon hij
naar hartenlust aan de slag. Deze tuin kennen we allemaal van zijn
wereldberoemde schilderijen.
Grove of olive trees in Bordighera, 1884
Ook Caillebotte en Renoir hadden tuinen, maar die van Monet was
gigantisch. Monet bracht vrijwel dagelijks tijd in de tuin door, onder
alle weersomstandigheden en ook in de winter. Hij had hier ook drie
ateliers.
Hij heeft veel tijd en geld gespendeerd aan zijn beroemde Watertuin in
Giverny. De magie van tuinen had hem in zijn greep.
In zijn geval ontwierp hij de tuin zelf en koos hij de beplanting. De
kleuren van zijn palet zijn hetzelfde: geel en violet voor de irissen,
donkerrood voor de rozen , veel blauwtinten voor het water, enz. De tuin
werd de inspiratiebron voor zijn onderwerpen en composities.
Links: Pathway in Monet's garden at Giverny, 1900,
rechts: The Japanese bridge; the waterlily pond, 1899
Gertrude Jekyll
Gertrude Jejyll (1843 – 1932) was een Britse tuinontwerper en schrijver.
Ze ontwierp meer dan 400 tuinen in het Verenigd Koninkrijk, Europa en de
Verenigde Staten. Daarnaast schreef ze meer dan 1.000 artikelen voor
tijdschriften als Country Life en The Garden.
Over Gertrude Jekyll valt veel te vertellen, maar voor nu is het vooral
interessant dat ze niet alleen botanica studeerde, maar ook kleurenleer,
schilderkunst en architectuur. Ze bracht veel tijd door in de National
Gallery, waar ze de impressionistische werken van William Turner
bestudeerde en zich liet inspireren door zijn kleurgebruik.
Daarnaast heeft ze veel gereisd en zich allerlei traditionele ambachten
uit die landen eigen gemaakt.
Pas na een zo brede en veelzijdige opleiding kon ze goed toegerust aan
haar kunst beginnen. Want dát was haar ontwerpen van tuinen, pure kunst.
Ik vraag me af of Claude Monet en zij bekend waren met elkaars werk...
Giuseppe Penone
Giuseppe Penone(Garessio, 1947) is een Italiaanse beeldhouwer. Zijn werk wordt gerekend tot de arte povera en land art.
Penone stamt af van een boerenfamilie. Hij zwierf
veel in de natuur in de omgeving van zijn ouderlijk huis in Garessio. In
die omgeving bevinden zich veel bossen, riviertjes en prehistorische
grotten.
Hij maakt beelden en installaties van natuurlijke materialen zoals
steen, hout, klei en delen van planten. Het werk gaat steeds over de
relatie van de mens (het menselijk lichaam) tot de natuur (aarde).
De beuk van de foto's staat in de beeldentuin van het
Kröller-Müllermuseum. Zeker in de herfst, wanneer blaadjes de wortels
bedekken, gaat het beeld prachtig op in het omringende landschap.
Aly Wagenvoorde, 2018
Een verhaal over Osiris
De ceder is een indrukwekkende boom. In de bijbel wordt hij regelmatig vermeld, als symbool van macht, dapperheid, schoonheid en vruchtbaarheid. Het gaat dan om de Libanon ceder. Aan het eind van de 17e eeuw werd deze ceder toegepast in Europese tuinen en parken.
Het Hebreeuwse woord
voor ceder is erez. Dit woord betekent ‘de machtige’. Niet te
verwarren met het Hebreeuwse woord eretz, dat ‘aarde’ of ‘aardmoeder’
betekent. Eretz wordt in de Thora gebruikt voor de persoon die Adam het
leven schonk.
In de mythologie
speelt de ceder vaak een rol.
In Anatolië (Turkije) bestaan verhalen, waarin Artemis een rol speelt. Artemis is de Griekse godin van de jacht en de natuur. De ceder wordt hierin gezien als het gewelddadige aspect van Artemis.
De Cyprus ceder stond
in verband met Aphrodite. Aphrodite doodde geliefden en was dus net zo
gewelddadig als Artemis. Dit feit is minder bekend, Aphrodite wordt
immers in de Griekse mythologie beschreven als de godin van de liefde.
Ook in de Himalaya
komt de ceder voor in verhalen. Hier belichaamt hij de gewelddadige Kali, Durga, wortel van de boom van universum en wijsheid. Shiva is een van de belangrijkste
goden van het hindoeïsme. De vrouwen van Shiva zijn bekend onder vele
vormen en namen. Parvati is de meest bekende eega van Shiva, het symbool
van de volgzame onderworpen vrouw. Zij moest lijdzaam toezien hoe Shiva
te pas en te onpas overspel pleegde met schone dames. Altijd kwam hij
echter weer bij haar terug. Parvati is de vreedzame vorm van het begrip
shakti (vrouwelijke energie). Zij kan zich echter ook manifesteren in
andere woeste vormen: Durga, Chamunda of Kali. Durga wordt veelal
aanbeden als zelfstandige godin, die op zich niets meer met Shiva te
maken heeft. Zij is speciaal geschapen, met eigen wapens om de goden te
redden van een vreselijke ramp. Als Kali (’de zwarte’) verschijnt
Parvati in haar meest verschrikkelijke vorm.
In onderstaande versie van het verhaal over Osiris (Egypte) speelt een ceder een niet-onbelangrijke rol. Het verhaal gaat als volgt.
Op het moment dat Osiris wordt geboren klinkt er een stem die zegt, dat de heer van de schepping is geboren. Als Osiris oud genoeg is, voert hij bewind over Egypte. Hij doet dit met toewijding. Na zijn succes in Egypte gaat hij op reis om ook andere landen te onderwijzen.
Bij zijn terugkeer verzamelt de jaloerse god Seth tweeënzeventig gelijkgestemde mannen en een Nubische koningin, die samen een plan bedenken om Osiris te vermoorden. Ze slagen erin ongemerkt zijn lichaam te meten. Vervolgens nodigt Seth enkele gasten uit voor een banket, waaronder Osiris. Tijdens het feestmaal wordt er een prachtige kist binnengebracht. Deze kist is een geschenk voor degene die er het best in past. Als Osiris aan de beurt is om de kist te proberen, blijkt de kist precies geschikt te zijn voor zijn lichaam. Zodra Osiris er echter in ligt, sluiten Seth's volgelingen het deksel en verzegelen het met lood. Ze brengen de kist naar de Nijl en gooien hem in het water.
De kist spoelt aan bij Byblos aan de Libanese kust, bij een ceder, waarvan de stam zich geleidelijk rond de kist sluit. De schitterende ceder trekt de aandacht van de plaatselijke koning, die bevel geeft de boom te kappen en er een zuil voor zijn paleis van te maken.
In de periode dat de ceder groeide en groeide, heeft Isis (de zus en vrouw van Osiris) radeloos naar Osiris gezocht. Als ze het verhaal van de wonderboom hoort, reist ze zelf naar Byblos. Ze weet een plekje in het paleis te verkrijgen door als voedster van de pasgeboren zoon van de koning te fungeren. Ze zoogt het kind met haar vinger en in haar verlangen hem onsterfelijk te maken, legt ze hem elke nacht in het vuur om zijn sterfelijke delen te laten verbranden. Op zekere nacht is ze daar weer mee bezig. Ze verandert zichzelf dan in een zwaluw om haar klaagzang te zingen over het verlies van Osiris. De koningin hoort de zwaluw zingen. Ze komt luisteren en ziet tot haar afschuw, dat haar zoon in het vuur ligt. Vlug trekt ze hem eruit. Isis vertelt haar dan waarom ze naar Byblos is gekomen en smeekt de koningin haar de pilaar, gemaakt van de ceder, te geven. De koningin heeft medelijden met haar en geeft haar de zuil. Als Isis deze opent, ontdekt ze de kist en haar kreten van verdriet doden het kind waarvoor ze al die tijd had gezorgd. Isis neemt de kist mee naar Egypte en verbergt hem in de moerassen van de delta….
Tot zover (deze versie van) het Osiris verhaal.
S.W.
- - - - - - - - - - - - - - - naar boven - - - - - - - - - - - - - - -
Bomen. Ze zijn een verhaal op zichzelf. Ze zijn overal anders en tezelfdertijd overal gelijk. Ze zetten aan tot nadenken over vanwaar we komen en waarheen we gaan. Men zegt dat wetenschappelijke experimenten bewezen hebben dat bomen gedachten kunnen lezen, en dat sommige soorten -samen met de zwammen die onder hen en met hen in symbiose leven- meer dan duizend jaar oud kunnen worden. Allebei worden ze beschouwd als de oudste schepsels ter wereld.
Mij hebben niet alleen mensen maar ook bomen telkens weer wat wijzer gemaakt. Zo ook de boom die ik als de mijne beschouw omdat niemand buiten ikzelf er enige aandacht aan schenkt. Mijn samoe’oe en ik leven ook in symbiose. Hij leest mijn gedachten en ik de zijne. Als eenling staat hij voor mijn woning, vlak in het midden van de straat waar omheen moet gereden worden.
Hoe hij tot aan de stadsrand verzeild raakte weet geen mens. Eigenlijk zou hij tussen zijn soortgenoten moeten staan, in de droogte en de hitte van de Chaco boreal, doch het zaadje verkoos -een paar honderd jaar geleden- zichzelf uit te zaaien op de plek die ik als mijn laatste rustplaats heb uitgekozen, eeuwen vooraleer ik geboren werd. Niemand beter dan hij kan het weten.
Mijn samoe’oe is een reus, in elk opzicht. Niet alleen van afmetingen overtreft hij alle andere bomen maar ook in vrijgevigheid. In de vroege de lente, wanneer het tegelijk herfst is in mijn geboorteland, komen al zijn blaren tevoorschijn die ook mij soelaas zullen brengen. In volle zomer laat hij, binnenin de splitsing van zijn brede takken, en in de schaduw van zijn blaren, de vreemde ornero-vogel zijn nest bouwen. Als de zomer naar zijn einde neigt laat hij al zijn blaren meewaaien met de wind, tegelijk komen de knoppen van de bloemen tevoorschijn. Tijdens de bladerval bloeien de bloemen.
Miljoenen zijn er, net trossen orchideeën, fluweelachtig van aanvoelen, zijdeachtig van uitzicht, en een kleur gaande van wit waarin gespikkeld bordeaux dat uitloopt naar de toppen van de blaadjes om volledig en breed te eindigen in fuchsia. Na enkele weken bloeiende pracht liggen de bloemen ver over het hele voetpad en de straat gestrooid, als een prachtig met de hand geweven tapijt. Zo sterven ze weg, door niemand opgeraapt of ook maar een blik gegund. Grove borstels komen eraan te pas, weg met dat stervend goedje. In vele plasticzakken worden ze verzameld en op de vuilniswagen gegooid. Mijn samoe’oe kijkt toe, beter gezegd, hij en ik kijken toe. We troosten elkaar.
Hij weet dat ik hem in zijn volle winterse naaktheid even lief zal hebben. Dat zijn ontblote takken mij even fel zullen ontroeren als zijn blader- en bloementooi, zelfs méér. Dat zijn met duizenden stekels bezaaide, gespleten stam me leert hoe je je kunt verweren tegen eender welk onheil. Mijn samoe’oe ‘weet’. En dat hij zijn wortels onvindbaar verstopt kan niemand beter dan ik begrijpen.
Een tijdje geleden stond ik, samen met een vriend en tegelijk boomliefhebber, te kijken naar de eerste tekens van lentebegin, alhoewel het nog volop winter was.
-Luis, hoe zou het komen dat het tere knopje geen moeite schijnt te hebben om doorheen de ruwe en harde schors van de boom te dringen. Heb jij daar een verklaring voor?
-Si, Iris, mij heeft iemand verteld dat de boom zijn poriën opent, zodoende vindt het groeiende scheutje gemakkelijker de weg naar het licht.
Zijn antwoord was duidelijk. Het omvatte datgene wat poëzie omvat. Zich openen naar het licht, het opvangen, het tot in de eigen wortels laten vervloeien en voelen hoe je regenereert.
Iris Van de Casteele
Asunción, 11 april 2007
- - - - - - - - - - - - - - - naar boven - - - - - - - - - - - - - - -
© wagenvoorde
De ringen van Saturnus
'......
Parken zoals dat van Ditchingham, die de heersende elite de gelegenheid
gaven zich te omringen met een oogstrelend, schijnbaar grenzeloos
landschap, waren pas in de tweede helft van de achttiende eeuw in de
mode gekomen, en het plannen en uitvoeren van de voor een emparkment
noodzakelijke werkzaamheden duurde vaak wel twintig, dertig jaar. Ter
afronding van het reeds aanwezige bezit moesten er meestal verschillende
stukken grond bijgekocht of geruild worden, paden, wegen, boerderijen en
soms zelfs hele nederzettingen moesten worden verplaatst, omdat men
vanuit het huis een vrij uitzicht wenste te hebben over een ongerepte
natuur waaraan elk spoor van menselijke aanwezigheid ontbrak. Om die
reden moest men ook de omheiningen laten zakken in brede, met gras
begroeide singels, en alleen al het graven van deze zogenaamde haha's
vergde duizenden arbeidsuren. Het spreekt vanzelf dat het er bij zo'n
project, dat niet alleen voor het land zeer ingrijpend was maar ook voor
het leven in de omliggende dorpen, niet altijd zonder botsingen aan toe
ging. ..........
De minst kostbare activiteit bij de aanleg van een landschapspark was
waarschijnlijk nog het planten van de bomen in kleine groepjes en op
zichzelf staande exemplaren, ook al ging daar vaak het herbeplanten van
bospercelen die niet in het totaalconcept pasten, en het afbranden van
onaanzienlijk struikgewas aan vooraf. In onze tijd, nu de meeste parken
tweederde van de destijds geplante bomen zijn kwijtgeraakt en er ieder
jaar meer bomen bezwijken aan veroudering en allerlei andere oorzaken,
zullen we ons binnenkort weer de Torricelliaanse leegte kunnen
voorstellen die de grote landhuizen aan het eind van de achttiende eeuw
heeft omringd. Het aan deze leegte inherente natuurideaal heeft ook
Chateaubriand later - op vergelijkenderwijs bescheiden schaal - proberen
te realiseren. Toen hij in 1807 terugkwam van zijn lange reis naar
Constantinopel en Jeruzalem, kocht hij in La Vallée aux Loups, niet ver
van het dorp Aulnay, een tussen beboste heuvels verborgen tuinhuis. Daar
begint hij zijn herinneringen te noteren, en heel in het begin schrijft
hij over de bomen die hij heeft geplant en die hij stuk voor stuk
eigenhandig verzorgt. Nu, zo schrijft hij, zijn ze nog zo klein dat ik
hen beschaduw wanneer ik tussen hen en de zon ga staan. Maar later, als
ze groot zijn, zullen ze mij de schaduw teruggeven en mijn oude dag
behoeden zoals ik hen in hun jeugd heb behoed. Ik voel mij met de bomen
verbonden, ik schrijf sonnetten voor hen en elegieën en oden; net als
kinderen ken ik ze allemaal bij naam, en mijn enige wens is dat ik ooit
onder hen mag sterven.
(Bij een foto in het boek)
Deze foto werd een jaar of tien geleden in Ditchingham gemaakt op een
zaterdagmiddag, toen het landhuis voor een of ander goed doel was
opengesteld voor het publiek. De Libanese ceder (http://www.monumentaltrees.com/nl/fotos-libanonceder/)
waartegen ik geleund sta, nog onwetend van de rampzalige dingen die
sindsdien zijn gebeurd, is een van de bomen die bij de aanleg van het
park zijn geplant en waarvan er zoals gezegd al zoveel verdwenen
zijn. Ongeveer sinds het midden van de jaren zeventig is het proces
zienderogen versneld, en vooral onder de boomsoorten die het meest in
Engeland voorkomen is het tot zware slachtingen, ja, in één geval zelfs
tot een bijna volledige uitroeiing gekomen. Rond 1975 bereikte de van de
zuidkust komende iepziekte Norfolk, en nauwelijks waren er twee, drie
zomers verlopen of er was in onze hele omgeving geen levende iep meer te
zien. De zes iepen die de vijver in onze tuin hadden overschaduwd zijn
in juni 1978, na nog één keer hun prachtige lichtgroene kleur te hebben
ontvouwd, binnen een paar weken verdord.
............
Een van de meest volmaakte bomen die ik ooit heb gezien was een bijna
tweehonderdjarige iep die op zijn eentje in het vrije veld stond, niet
ver van ons huis. Hij vulde werkelijk een enorm luchtruim. Ik herinner
me dat hij, toen de meeste iepen in de omgeving al aan de ziekte waren
bezweken, zijn talloze licht asymmetrische, fijngekartelde bladeren in
een briesje bewoog alsof de epidemie die zijn gehele geslacht had
uitgeroeid spoorloos aan hem voorbij was gegaan, en ik herinner me
verder dat na amper veertien dagen al die schijnbaar onkwetsbare
bladeren bruin en omgekruld waren en dat ze nog voor de herfst tot stof
waren vergaan.
...... '
Fragment uit 'De ringen van Saturnus' van W.G. Sebald
- - - - - - - - - - - - - - - naar boven - - - - - - - - - - - - - - -
Ik weet niet hoe het bij u is. Maar ik heb ook wel eens een boom
omgehakt en omgezaagd. In mijn tuin. Een oude meidoorn, die er slecht
uitzag en helemaal begroeid was met klimop. Een ceder, die het in een
winterstorm had begeven, maar waarvan nog enkele meters stam was blijven
staan. Het was zwaar werk. Zwoegen met bijl en zaag, tot je eindelijk de
boom de baas was.
Maar dit is anders…..
De titel ‘schorshuiden’ roept direct associaties op. Aan een vreemde combinatie van mens en boom. Aan iemand met een huid van schors. Misschien is het geen bestaand woord en heeft de schrijfster het verzonnen. Maar een typerende titel is het in ieder geval wel, voor de werkers in het woud.
Zonder hier een uitgebreide recensie te willen schrijven, geef ik toch
graag mijn indruk beknopt weer.
Het is een roman over het ingrijpen van de mens in de natuur, over
ontbossing en uiteindelijk ook over klimaatverandering.
De schade is al aangericht en de gevolgen ervan nauwelijks te overzien
of te bevatten.
Het verhaal begint in de 17de eeuw, in het deel van Nieuw-Frankrijk dat
het moderne Canada zou worden. De Franse kolonisten die hier naartoe
trokken, hadden weinig interesse in de manier waarop de indianen met de
natuur omgingen.
Twee Franse arbeiders, René Sel en Charles Duquet, hakken bomen om voor
een kolonist. Ze hebben een contract getekend (één van hen is
analfabeet!) om drie jaar voor hem te werken, zonder beloning, om
vervolgens een stukje grond te mogen bewerken.
Terwijl René doet wat hem is opgedragen, zorgt Duquet via allerlei
hachelijke avonturen voor de opbouw van een houtkap-dynastie.
De volgende honderden pagina’s volgen de nakomelingen van deze twee
mannen en hun geschiedenis van ontbossing en internationale handel. Er
vinden gevaarlijke oversteken plaats over de oceaan, bedenkelijke
zakelijke deals in Nederlandse koffiehuizen en fatale ruzies tussen
rivaliserende houtkapploegen die het land kaal kappen en vernietigen.
Het contrast tussen de rijkdom van het nageslacht van Duquet en het lot
van het gemengde ras waaruit de nakomelingen van René bestaat kon niet
groter zijn. De laatste zijn onteigend, uitgebuit, vermoord en verspreid
over de wereld op zoek naar overlevingskansen.
Maar de hoofdpersoon van het boek is het bos. Dat is de basis van het
leven. En alle ontwikkelingen door het verhaal heen zijn gekoppeld aan
het bos. (Oer)bossen en ontbossing en uiteindelijk, wanneer we in onze
eigen tijd zijn beland, klimaatverandering en het smelten van het ijs.
Helaas vervalt het boek in teveel details. Zoals bijvoorbeeld over de
vooruitgang in technologische kennis qua houtkap en bosbouwmachines, de
vele maaltijden die worden beschreven, etc. Veel karakters blijven vrij
vlak. Enkel personages die even opduiken om vervolgens weer, op vaak
pijnlijke wijze, te verdwijnen. Die manier van schrijven brengt echter
wel teweeg, dat je je minder inleeft in alweer een persoon, dan in de
context. Namelijk een natuur, die door toedoen van de mens om zeep wordt
geholpen, met alle gevolgen van dien.
Hieronder volgen enkele citaten uit het laatste deel: Verzinken in
duisternis 1886-2013
Aly Wagenvoorde, 2019
'65 nalatenschappen
Niets in de natuur, geen bos, geen rivier, geen insect of blad heeft
enige intrinsieke waarde voor de mens. Alles is waardeloos, volstrekt
misbaar, tenzij we er enig nut voor onszelf in ontdekken; zelfs de meest
fervente bosliefhebber denkt er zo over. Mensen gedragen zich als
opperheren. Zij beslissen wat bloeien en wat sterven zal. Ik geloof dat
de mensheid zich ontwikkelt tot een verschrikkelijke nieuwe soort en het
spijt me dat ik er een van ben.'
'70 maanlicht
Mensen die zijn verdreven uit het bos waar ze duizenden jaren hebben
gewoond, zijn nu degenen die het herstel ter hand nemen. Zij zijn
degenen die het beste weten hoe je het bos moet genezen. Het zal
duizenden jaren duren voordat de enorme oerbossen terug zijn.'
