Cedar Gallery

Home  |  Cedar info  |   Nieuws   |  Lezingen |  Contact | Engels

Kunstenaars

Architectuur

Boeken

Fotografie

Letters

Schilderijen

Bomen

Religie

Thema's

China

Japan

Rusland

De toendra, het gas en de nomaden

Het Jamal-schiereiland  is een schiereiland in het Russische autonome district Jamalië  in Noordwest-Siberië, ten noordoosten van de Arctische Oeral. Het spreidt zich met een oppervlakte van 120.000 km² (iets groter dan Bulgarije) uit in het noordwestelijke deel van het West-Siberisch Laagland.
Aan de noordkant ligt het eiland Bely, waarvan het wordt gescheiden door de Straat Malygin.
Jamal komt uit het Nenets en betekent zoiets als ‘einde van de wereld’. Het is het meest noordwestelijke deel van Azië.

Het schiereiland bestaat hoofdzakelijk uit permafrost. Het gebied werd door gletsjers in de laatste ijstijden afgevlakt (hoogte varieert van 50 tot 84 meter) en wordt overheerst door toendra. De temperatuur varieert van -22 tot -26 °C in januari tot 4 tot 10 °C in juli. Met een jaarlijkse neerslag van 240-250 millimeter per jaar kan het worden gezien als een toendrasteppe. 

De lokale bevolking in het zeer dunbevolkte gebied bestaat uit de Nenets die er voor de komst van de Russen al woonden. Zij drijven hier net als de Chanten (ook een Westsiberisch volkje) het hele jaar door nomadische rendierveeteelt, en wel de grootste van Rusland, met enkele duizenden herders en rond de 500.000 rendieren.  
De Nenets gaan gekleed in rendierleer, eten rendiervlees, leven in tenten van rendierhuiden en gebruiken rendieren als trekdier. Deze levenswijze staat echter onder steeds grotere druk door overbegrazing en de oprukkende industrie. In 1962 ontdekten geologen namelijk, dat zich onder de permafrost grote rijkdommen aan grondstoffen bevinden. Olie en gas, in onvoorstelbare hoeveelheden.
Energie is de basis van het economisch succes van Vladimir Poetin.  
Gasgigant Gazprom exploiteert de velden van Jamal en voert het gas via grote pijpleidingen naar de Europese markten.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *     TOP   * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Gas onder de toendra

Uit: Volkskrant.nl

ONDER HET IJS VAN HET RUSSISCHE SCHIEREILAND JAMAL LIGT EEN VAN ’S WERELDS GROOTSTE GASVELDEN. DE EXPLOITANT GAZPROM RUKT OP MET VOLLE KRACHT EN HOEFT ZICH NIETS AAN TE TREKKEN VAN DE NENETS, HET NOMADENVOLK DAT DAAR SINDS JAAR EN DAG LEEFT....

In het noorden van Rusland, boven de poolcirkel, ligt een schiereiland met de naam Jamal. Een eindeloze vlakte van sneeuw en ijs, gepolijst door de wind, leeg en wit als een vel papier. Er is niets waarop je blik blijft rusten, wat de aandacht kan vasthouden. En als de zon schijnt, zoals nu, vult de vlakte zich met licht, zo verblindend dat je je ogen tot spleetjes moet knijpen.
Ja-mal betekent: de rand van het land, het eind van de wereld.
Ivan Nerkagi rijdt met zijn sneeuwscooter over de vlakte. Voor hem is Jamal allesbehalve leeg. Hij oriënteert zich op een flauwe glooiing, een bevroren meer. Vanaf de slee achter de scooter, dicht bij de grond, zie je dat andere sleden al eerder hun sporen door de sneeuw hebben getrokken. Soms takt een spoor af, soms komen ze samen in een brede strook. Over de vlakte ligt een netwerk van wegen, hoofdwegen, binnenweggetjes. Waar komen al die sleden vandaan? Waar gaan ze naartoe? Wat moeten ze hier? Hier is immers niets! Het dichtstbijzijnde dorp ligt veertig kilometer verder.
Ivan stuurt zijn scooter alsof hij de bijtende wind niet voelt, die je huid binnen een paar minuten gevoelloos maakt en je adem bevriest tot ijspegels. Hij is een Nenets; de toendra van Jamal is zijn wereld. Net als de anderen was Ivan als jongetje naar een internaat in de bewoonde wereld gestuurd. Daar hadden ze bedden, verwarming, douches, fruit, snoep, boeken, televisie. Maar de Nenets-kinderen misten de leegte van de toendra, voelden zich doodongelukkig. Soms vluchtte er een terug, te voet, werd overvallen door een sneeuwstorm en vroor dood.
De Nenets voelen zich opgesloten in de stad, legt Ivan later uit. 'In de stad zijn overal muren. Alles is er van iemand. Daarom kunnen wij niet in de stad overleven: we moeten vers vlees en vis hebben. Op de toendra kun je overal eten vinden.'
De sneeuwscooter klimt, daalt af door een kloof, klimt weer. Dit is het begin van de Oeral. Op een hoogte tussen twee bergruggen staat een tent in de sneeuw. Het is een tent zoals een kind die zou tekenen: een bos lange staken, bespannen met huiden. Als je een flap opzijschuift, zie je binnen in het schemerdonker een houtkachel met een lange pijp, een paar kisten en een rekje met iconen. Hier woont Ivan met zijn vrouw Zjenja en hun vier kinderen. Wonen? Ze koken, eten en slapen in de tent. Maar als het nodig is, hebben ze de tent binnen een half uur afgebroken en op de sleeën gebonden, en is er niets meer te zien dan een cirkel van platgestampte sneeuw. Wonen doen ze op de toendra.
's Zomers aan de kust van de Noordelijke IJszee, 's winters aan de voet van de Oeral. Nooit langer dan een paar weken op dezelfde plaats.
'Onze enige muren zijn de bergen', zegt Ivan.
De Russen noemen hen de 'kleine noordelijke volken'. Sel koe pen, Nenets, Mansi, Evenken, Tsjoektsji - zulke namen zijn te lastig om te onthouden. Het zijn allemaal mensen die in de buurt van de poolcirkel wonen en moeizaam Russisch spreken. Onbeschaafd, onbelangrijk. Op zijn best een folkloristisch verschijnsel, iets uit een programma op de televisie.
In de Russische geschiedenis zijn de 'kleine noordelijke volken' nooit meer geweest dan een voetnoot. Ze werden verdrongen door Russische kolonisten op zoek naar pelzen, of naar prestige aan het hof van de tsaar. Ze werden gedecimeerd door de microben die de kolonisten met zich hadden meegebracht. Later, na de revolutie, werden ze tewerkgesteld bij de nieuwe toendra-kolchozen: de mannen als knecht, de vrouwen als 'tentarbeidster'. Hun nomadische vrijheidsdrang was de communisten een gruwel. Ze werden gedwongen zich in dorpen te vestigen, waar ze onder het toeziend oog van de partij in houten barakken hokten en zich langzaam kapot zopen.
De Nenets waren anders dan de andere 'kleine noordelijke volken'. Ze hadden zich teruggetrokken in het meest afgelegen deel van de toendra, ontliepen het contact met de Russen, en toen dat niet meer kon, besloten ze hun grondgebied te verdedigen. Na de dood van drie Sovjet-commissarissen stuurde Stalin troepen van zijn geheime dienst naar het hoge noorden om 'de nesten van de contrarevolutie' op te ruimen.
…………
tekst bart rijs − 15/09/01, 00:00

Lees verder via EXTERNE link.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * *     TOP   * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Externe links
Eng.: http://www.mnh.si.edu/arctic/html/yamalcu.html
Ned.: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/602225/2001/09/15/gas-onder-de-toendra.dhtml